اقامه عزا و ماتم؛ سنت تکوینیِ الهی و قرآنی و نبوی (بخش اول)
امام محمد باقر علیه‌السلام: «مَا بَكَتِ السَّمَاءُ عَلَى أَحَدٍ بَعْدَ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا إِلَّا عَلَى الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ علیهماالسلام فَإِنَّهَا بَكَتْ عَلَيْهِ أَرْبَعِينَ يَوْماً»؛ بعد از یحیی بن زکریا آسمان در مرگ کسی نگریست مگر در شهادت حسین بن علی علیهماالسلام که چهل روز در این مصیبت گریان بود.(کامل الزیارات، ص۹۰)
مراجعه به قرآن و روایات این نکته را برای ما به خوبی روشن می کند که اقامه عزا و ماتم برای اهلبیت علیهم‌السلام به طور عام و برای سیدالشهداء علیه‌السلام به طور خاص، مطابق با سنّت تکوینیِ الهی و سنّت قرآنی و سنّت نبوی می‌باشد.
اما این که مطابق با سنّت تکوینی الهی است، در سوره دخان، آیه ۲۹ چنین می‌خوانیم: «فَمَا بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّماءُ وَالأَرْضُ»، که مطابق با ظاهر این آیه، هنگام هلاکت قوم ظالم فرعون، بکاء از آسمان و زمین نفی شده است. از سوی دیگر، نفی در این آیه، بر اقتضاء و شأنیت بکاء برای آسمان و زمین دلالت دارد؛ در غیر این صورت نفی بکاء در هلاکت قوم ظالم فوعون، معنای محصلی نخواهد داشت.
این در حالی است که در مصادر متعدد عامه[۱] و خاصه، روایات متعددی، دلالت بر این سنت تکوینی الهی نسبت به واقعه عاشورا و شهادت امام حسین علیه‌السلام دارد؛ مواردی همچون نزول باران خون از آسمان، تغییر رنگ آن به مدت طولانی، مشاهده خون بر روی دیوارها و زیر سنگ‌ها و صخره‌ها و…
همچنین در منابع روایی شیعه نیز این نکته مشاهده می‌شود:
«سَمِعْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ علیه‌السلام فِي الرَّحَبَةِ وَ هُوَ يَتْلُو هَذِهِ الْآيَةَ -فَما بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّماءُ وَ الْأَرْضُ وَ ما كانُوا مُنْظَرِينَ وَ خَرَجَ عَلَيْهِ الْحُسَيْنُ مِنْ بَعْضِ أَبْوَابِ الْمَسْجِدِ فَقَالَ أَمَا إِنَّ هَذَا سَيُقْتَلُ وَ تَبْكِي عَلَيْهِ السَّمَاءُ وَ الْأَرْض.» (کامل الزیارات، ص۸۸)
همچنین از امام باقر علیه‌السلام در این رابطه چنین می‌خوانیم: «مَا بَكَتِ السَّمَاءُ عَلَى أَحَدٍ بَعْدَ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا إِلَّا عَلَى الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ علیهماالسلام فَإِنَّهَا بَكَتْ عَلَيْهِ أَرْبَعِينَ يَوْماً.» (کامل الزیارات، ص۹۰)
همچنین در این رابطه شواهد و نقل‌های متعددی از گوشه و کنار جهان وجود دارد که به نحوی موید این سنت تکوینی الهی می‌باشد:
در کتاب (The Angle-Saxon Chronicle) که در سال ۱۹۵۴ م چاپ شده، نویسنده در صفحه ۳۸ تا ۴۰ به قضیه باران خون و… در سال ۶۸۵ میلادی ، مقارن با سال ۶۱ هجری، اشاره می‌کند.[۲]
همچنین در عصر حاضر موارد متعددی از جریان خون از درخت یا سنگی معروف در منابع خبری ثبت و ضبط می‌باشد.[۳]
…………………………………….
۱. برای نمونه می توان به کتاب تاریخ دمشق، نوشته ابن عساکر، ذیل بحث امام حسین علیه‌السلام مراجعه کرد.
۲. عبارت چنین است: In this year in Britain it rained blood and milk and butter were turned into blood.
۳. موارد متعددی از به رنگ خون در آمدن تربت حسینی و جریان خون از درختی در الموت قزوین در روز عاشورا در منابع خبری وجود دارد و این جریان هر سال در روز عاشوا تکرار می‌شود.
